Muzium Mini Etnik Rungus & Galeri Penulisan Raymond Majumah

Muzium Mini Etnik Rungus 

& 

Galeri Penulisan Raymond Majumah

(MMER dan GPRM)

Kampung Inukiran,

Daerah Kecil Matunggong,

Kudat,

Sabah, Malaysia

Pengenalan

Muzium ini terletak di Tanah Kampung, Kampung Inukiran, di hulu Sungai Maradhazo (muaranya Sungai Matunggong), kira-kita lima kilometer daripada jalan raya utama Kota Kinabalu – Kudat. Selain aset sejarah Matunggong yang berkaitan langsung dengan legenda Sharif Osman dan Mat Salleh, serta pahlawan Rungus seperti Langkap dan Palhavan, dan tokoh Rungus seperti Mukai dan Lhuqa, Kampung Inukiran sendiri, yang dipilih sebagai lokasi muzium ini, mempunyai legenda batu bersurat (inukiran), bagai mana kampung ini mendapat nama. Batu bersurat (inukiran) dipercayai telah digunakan sebagai penanda kubur pada masa silam. Jalan ke muzium ini akan melalui Lhivotung Dhunggoon (dasar Sungai Matunggong-Madhazo) yang mempunyai legenda Si Anak Muda Kedapatan Banjir Kiamat (Nokosupan Lhisuvon). Anak muda tersebut, seladang yang diburu serta anjing buruannya telah menjadi batu. Anjing batu itu masih terdapat sehingga ke hari ini yang diletakkan di rumah Ketua Kampung Guomon. Anjing batu ini dipercaya menggigit (mongiit). Sentiasa saja ada yang cedera jika anjing ini diusik atau dipindahkan kedudukannya.

Muzium ini mula dibuka kepada umum untuk dilawati bermula pada tahun 2013, tetapi hanya setahun selepas itu, menerima pelawat pertama. Sehingga sekarang, muzium ini belum dikenali dalam kalangan masyarakat setempat kerana promosi belum diusahakan secara bersungguh-sungguh kerana masih ada penambahbaikan yang perlu dilakukan untuk meningkatkan persembahan dan pameran. Usaha mengumpul peralatan dan hasilan budaya Rungus dan bahan penulisan serta hasil karya Raymond Majumah (RM) bermula sejak 2010. Raymond Majumah adalah penulis Rungus yang menghasilkan buku berkaitan budaya dan kesusasteraan Rungus, di samping karya kreatif seperti puisi, cerpen, sajak, novel, skrip drama dan artikel yang berkaitan dengan budaya dan cara hidup etnik Rungus.

Antara koleksi yang terdapat dalam MMER ini ialah seramik seperti tempayan pelbagai saiz. Tempayan paling besar dikenali sebagai Gundolhon. Iaitu antara tempayan yang paling besar dan tertua di Matunggong. Tempayan ini digunakan untuk membuat minuman tradisional Rungus. Tempayan lain digunakan juga untuk mengisi minuman tradisional Rungus, membuat jeruk dan sebagai bekas menyimpan air. Turut dipamerkan ialah molhigun, iaitu piring besar paling berharga dalam penilaian masyarakat Rungus.

Koleksi lain ialah peralatan menenun dan hasil tenunan seperti kain tenunan (tinongkupan, rinugadhing, inuva kazu dan sebagainya), pakaian lelaki (bhadhu). Manik pelbagai jenis gubahan seperti togkol, pinakol, ingot, orot dan sulhaw. Hiasan di bahagian kepala wanita Rungus seperti titimbok, singal dan sebagainya. Barangan tembaga untuk hiasan wanita di bahagian kaki (lhungkaki), di pinggang (orot), di leher (ganggalhung), dan di tangan (saring). Barangan tembaga lain ialah sumbul, lhongguvai, tinompok, kampil (tepak sirih) dan gong. Semua jenis gong yang digunakan dalam set paluan gong Rungus ada di dalam koleksi muzium mini ini. Barangan daripada perak dan besi yang dicenai turut ditempatkan dalam muzium ini.

Semua jenis barangan kraf daripada bambu (poring, vulhu dan sumbilhing), kayu dan besi boleh didapati dalam muzium mini ini. Termasuk alat bunyian seperti urudhing, uralhi, sundatang, dan lhinazang serta ungkovung. Begitu juga dengan peralatan menimba dan mengangkat air seperti tangga, sangit dan togizok. Barangan kraf daripada kelapa dan keperluan dapur serta alat menyimpan barang turut disimpan di sini. Barangan keperluan harian dan ritual daripada bambu, yang dipamerkan dalam muzium ini, antaranya ialah saging, lhikahan, bharazit, gozong, saup, solhupi, tinokin, tinangabhan, rinago, sisizud, bhubhu, bhangkalha, dan kukurangan.

Koleksi istimewa yang terdapat dalam muzium ini ialah barangan dan peralatan ritual etnik Rungus. Barangan dan peralatan ini tidak boleh dipamer atau digunakan secara sebarangan kerana melibatkan adat bhobholhizan dalam kepercayaan Bhiruhui (agama rakyat etnik Rungus). Koleksi istimewa ini ditempatkan di dalam ruang khas (sebuah bilik) supaya tidak terusik secara sebarangan.

GPRM pula menempatkan semua hasil karya Raymond Majumah dalam bentuk buku, majalah, jurnal dan pelbagai stensilan. Karya-karya Raymond Majumah meliputi puisi (sajak), cerpen, drama, novel dan esei-kritikan, serta pelbagai kertas kerja yang telah dibentangkan di dalam dan di luar negara. Semuanya mempunyai kaitan dengan budaya, bahasa dan kesusasteraan etnik Rungus, termasuk CD nyanyian rakyat Rungus, mengandungi lagu tradisional seperti ondi, dhihohoi, sovolhi, kolhigasai dan bhahul yang dipersembahkan sendiri oleh Raymond Majumah. Semua koleksi ini disimpan dalam satu lagi ruang khas (bilik) supaya tidak terusik secara sebarangan.

Aktiviti Muzium

Antara aktiviti yang dijalankan oleh muzium ini ialah menerima pelawat pada setiap hari bermula jam 8.00 pagi hingga 5.00 petang. Muzium juga mempersembahkan lagu rakyat Rungus dan persembahan nyanyian ritual Rungus. Persembahan power point budaya Rungus dan tayangan video ritual dan cara hidup masyarakat Rungus pada masa dahulu. Sebuah tadika yang mengajarkan bahasa Rungus turut didapati di muzium ini.

Aktiviti Akan Datang

Pada masa akan datang, muzium ini akan mengadakan tiga pertandingan tahunan, iaitu misaap mongolhinazang (pertandingan kemerduan bunyi ungkovung [potongan buluh yang mengeluarkan bunyi apabila diputarkan oleh tiupan angin] yang diikat pada lhinazang [kipas tradisional yang diputarkan oleh angin yang terbuka] dan Kecantikan Lhinazang); kedua, pertandingan nyanyian rakyat Rungus; ketiga pertandingan menghafal rinait Rungus.

Disediakan oleh: Azlan Shafie Abdullah@Raymon b. Majumah,Pustaka Penulis Rungus,

Pemilik  dan  Pengurus,  Muzium Mini Etnik Rungus (MMBR) dan Gelari Penulisan Raymond Majumah (GPRM), Kg. Inukiran, Matunggong, Sabah.